Alpha Ondersteuningsteam (AOT): direct onderweg bij agressie, dreiging en overlast

Agressie, overlast en dreiging zijn voor veel organisaties een groeiende zorg. Steeds meer medewerkers krijgen te maken met situaties waarin de veiligheid onder druk staat. Dat geldt bijvoorbeeld binnen zorginstellingen, het openbaar vervoer, woningcorporaties en winkelcentra, maar ook bij gemeentelijke diensten en in het onderwijs. Op zulke momenten is het begrijpelijk dat medewerkers een stap terug willen doen en behoefte hebben aan professionals die de training en ervaring hebben om een stap naar voren te zetten. Sinds 2023 bestaat hiervoor het Alpha Ondersteuningsteam (AOT). Dit team is dag en nacht oproepbaar en geeft direct opvolging bij incidenten en ongewenste gebeurtenissen.  

Altijd bereikbaar, snel ter plaatse

Het AOT kan rechtstreeks worden gebeld of met één druk op een speciaal ingerichte alarmknop worden opgeroepen. Het team heeft als norm om binnen vijftien minuten ter plaatse te zijn, net als de politie bij spoedmeldingen. Uit data van het AOT blijkt dat dit realistisch en haalbaar is. In de praktijk is het AOT in 86% van de gevallen zelfs eerder aanwezig.

Proactief aanwezig en zichtbaar

Wanneer er geen oproepen zijn, bezoekt het AOT aangesloten locaties of organisaties. De beveiligers leggen contact met medewerkers, maken een praatje en letten op afwijkend gedrag. Als daar aanleiding voor is, spreken zij mensen aan op hun gedrag. Een kort gesprek met hangjongeren, bezoekers of dak- en thuislozen in de buurt van een locatie kan bijvoorbeeld genoeg zijn om overlast te voorkomen. Door proactieve bezoeken vergroot het team bovendien de perceptie van de pakkans bij (potentieel) kwaadwillenden en werken ze preventief aan een veilige omgeving.

Voor welke situaties?

Het AOT biedt ondersteuning in uiteenlopende omstandigheden. Vaak voorkomende voorbeelden zijn:

• Agressie – bijvoorbeeld tegen personeel in de zorg of het openbaar vervoer.

• Verstoring van de orde en rust – bij escalatie in een wachtruimte of onderwijsinstelling.

• Overlast – zoals door hangjongeren bij een winkelcentrum.

• Onbegrepen gedrag – onveiligheidsgevoelens door wat vaak ‘verward gedrag’ wordt genoemd.  

• Onbevoegd aanwezige personen – bijvoorbeeld iemand die een pand of terrein niet wil verlaten ondanks herhaald verzoek.

• Escalatiegevaar – zoals bij slecht-nieuwsgesprekken met personen die een verleden hebben met agressief gedrag.

• Afhankelijkheid of hulpeloosheid – wanneer medewerkers alleen staan in een situatie waarin ze niet op eigen kracht verder kunnen.

Samenwerking en de rol van het AOT

Het AOT is nadrukkelijk geen alternatief voor hulpdiensten, maar een aanvulling op bestaande structuren. Wanneer een situatie de middelen en bevoegdheden van beveiligers overschrijdt, schakelt het team de politie of handhaving in. Veruit de meeste meldingen kunnen zelfstandig afgehandeld worden. Uit de data van het AOT blijkt dat in slechts 2% van alle gevallen de politie of handhaving moest worden ingeschakeld. Dan gaat het doorgaans om situaties waarin de politie opvolging geeft aan een door het AOT verrichte aanhouding of waarin handhaving boetes oplegt. Binnen organisaties met (semi)permanente inzet van beveiligers op locatie, fungeert het AOT als versterkend bijstandsteam, zodat er altijd back-up beschikbaar is wanneer de situatie daar om vraagt.

Slimmer beveiligen

Het AOT is een andere manier van werken die gezien kan worden als (niet-technische) innovatie. In plaats van vaste aanwezigheid op iedere locatie, rijdt er permanent een team rond dat informatiegestuurd en flexibel werkt. Daarmee wordt capaciteit slimmer benut. In een tijd van stijgende kosten en een alsmaar krappere arbeidsmarkt bij alle actoren in het veiligheidsdomein is dit een antwoord op structurele uitdagingen. Door vaste bezetting aan te vullen met het AOT, kan het beveiligingsniveau omhoog. Wanneer hierdoor de vaste bezetting kan worden afgeschaald, levert dit bovendien een aanzienlijke kostenbesparing op.

Maatschappelijke waarde

Het AOT bewijst dagelijks dat veiligheid slimmer georganiseerd kan worden. Medewerkers kunnen een stap terug doen bij dreiging of agressie, terwijl ze weten dat er snel professionele ondersteuning onderweg is.

De maatschappelijke waarde reikt verder dan de afzonderlijke incidenten. Het AOT laat zien dat flexibele teams die informatiegestuurd werken een belangrijke rol spelen in de toekomst van beveiliging: gericht aanwezig waar en wanneer het ertoe doet, en aanvullend op bestaande structuren.

Het AOT zorgt bovendien tussen de oproepen door ook voor wat wij ‘stille veiligheidszorg’ noemen: ondersteunen waar dat nodig is, mensen aanspreken op gedrag wanneer daar aanleiding toe is en breder optreden tegen overlast en onveiligheid. Daarmee geven we invulling aan onze inzet op maatschappelijk verantwoord beveiligen en dragen we (zonder extra kosten) bij aan de maatschappelijke weerbaarheid van de steden waarin we actief zijn.